Olay yeri yonetimi, olayın oluş bicimine, buyukluğune ve sahip olunan imkanlara bağlı olarak oluşturulmalıdır. Olayın buyukluğu ve suresi arttıkca daha buyuk bir olay yeri yonetim ekibine ihtiyac
duyulacaktır. Olay yeri yönetimi bir organizasyondur ve ekip calışması sonucu oluÅŸur. Olayın ÅŸekline ve buyukluÄŸune gore olay yeri yakınında oluÅŸturulacak “Olay Yeri SaÄŸlık Alanı”nı kurmak, organize etmek ve yonetmek uzere “Olay Yeri Yonetim Ekibi” oluÅŸturulur.
Meydana gelen olay, buyuk caplı yaralı sayısı fazla ve olayın sonuclanması uzun surecek ise olay yeri yoneticisinin bir ekip ile calışması ve gerekli saÄŸlık hizmet alanlarının oluÅŸturulması gerekmektedir. Buyuk caplı olaylarda baÅŸlangıçta 112 KKM’nin olay yerine saÄŸlık ekibi ulaşıncaya kadar olan sürede olay yeri yöneticiliÄŸi, ve olay yerine ilk ulaÅŸan saÄŸlık ekibinin ekip liderinin olay yeri yoneticiliÄŸini üstlenmesi kuralı deÄŸiÅŸmez.
Ancak bu tur durumlar anlaşılır anlaşılmaz olay yeri yonetimi konusunda deneyimi olan bir sağlık yoneticisinin Sağlık Bakanlığı ya da İl Sağlık Mudurluğu tarafından olay yerine gorevlendirilmesi uygun olacaktır. Olay yeri yoneticisi olarak gorevlendirilen kişi, olay yerine giderek olay yeri yoneticiliğini devralır, olayın buyukluğu, etki alanı ve mudahale suresi gibi etkenleri dikkate alarak olay yeri yonetim ekibini oluşturur.
Gereksinimlere gore bu ekip daraltılıp, genişletilebilir. Ekip daraltıldığında ekip uyeleri birden fazla gorevin sorumluluğunu uzerlerine alırken, ekip genişletildiğinde sorumluların yanında olay yerindeki gorevleri paylaşan personel, ekibe eklenir.
1. Olay Yeri Yöneticisi;
olayın tum yonetsel sorumlusudur. Tercihen olayın başından sonuna kadar olay yerinde ve Mobil Komuta Kontrol Merkezinde gorevi surdurmelidir. Gorevini 112 KKM ile iletişim halinde gercekleştirir.
4. Triaj Sorumlusu;
olay yeri sağlık alanının, olay yerine en yakın guvenli bolgede triaj alanının oluşturulmasından ve olay yerinden gelen tum hastaların triajından sorumludur. Triaj işlemi, acık
havada yapılabileceği gibi kapalı bir alanda da yapılabilir.
Olay Yeri Yönetim Ekibi
2. HaberleÅŸme Sorumlusu;
olay yerindeki tum ambulanslar ve sağlık ekipleri ile Olay Yeri Yonetim Merkezi ve 112 KKM arasındaki iletişimin sağlanmasından sorumludur. Gorevini Mobil Komuta Kontrol Merkezinde gercekleştirir.
6. Sevk Sorumlusu;
olay yeri tedavi alanında tedavileri yapılan hastaların, tedavi sorumlusunun talepleri doÄŸrultusunda ve 112 KKM’nin bilgisi ile hastanelere sevki ile ambulans toplanma alanındaki düzen ve iÅŸleyiÅŸten sorumludur.
3. Lojistik ve Alan Sorumlusu; olay yerinde gorevli tum sağlık ekiplerinin lojistik ihtiyaclarının sağlanması, sağlık cadırlarının kurulması ve malzemelerin depolanması, dağıtılması ve olay yeri sağlık alanının tumunun duzeninin sağlanmasından sorumludur.
5. Tedavi Sorumlusu;
hastaların triaj sonrasında triaj koduna uygun bir alanda tedavilerine başlanmalıdır. Bu alanlardaki (kırmızı, sarı, yeşil) tum hastaların ilk tedavilerinin yapılmasından ve sevk sorumlusu ile işbirliğinden sorumludur.
Olay Yeri Sağlık Hizmet Alanları
Olay Yerinde acil sağlık hizmetinin duzenli ve etkin verilmesi icin oluşturulması gereken hizmet alanında ise bazı unsurlardan bahsedilebilir.
• Olay yeri yönetim merkezi: Olay yerine guvenli bir mesafede ve tum saÄŸlık ekiplerini koordine edecek bir bölgede kurulan Mobil Komuta Kontrol Merkezi’dir. Bu merkez uygun bir araç olabileceÄŸi gibi bir cadır veya konteyner da olabilir.
• Triaj alanı: Olay yeri saÄŸlık alanının olay yerine en yakın bolgesinde kurulan alandır. Hastaların
sınıflandırıldığı ve triaj kartlarının takıldığı yerdir.
• Tedavi alanı: Triaj alanının hemen yakınında yaralıların ilk tedavilerinin yapıldığı ve sevk onceliklerinin belirlendiÄŸi yerdir. Bu alan tercihen bir cadır, konteyner veya uygun bir kapalı alan olabilir. Hastalar, bu alan icerisinde triaj koduna uygun olarak toplanmalıdır.
• Hasta sevk alanı: Tedavi alanından gonderilen hastaların uygun hastanelere nakledilmek uzere ambulansa alındığı, kara ve hava ambulanslarının ulaşımına uygun yerlerdir. Kara ambulansları icin bu alanın giriÅŸ ve cıkış noktaları ile ambulans manevra alanları iÅŸaretlenmeli, helikopter ambulans icininiÅŸ alanı guvenliÄŸi saÄŸlanmalıdır.
• Ambulans toplanma alanı: Olay yerine gelen ambulansların sevk alanına cağırılmadan once duzenli ve goreve hazır ÅŸekilde bekletildiÄŸi yerdir.
​
• Lojistik alanı: Olay yerindeki tum ekiplerin gereksinimi olan her turlu malzemeyi temin eden barındıran, dağıtan ve karşılayan sevk alanına yakın, her turlu ulaşıma uygun yerdir. Bu alanda malzemenin cinsine gore uygun cadır, konteyner veya kapalı alanlar oluÅŸturulabilir.
• Geçici morg alanı: Triaj alanından gelen olulerin ve vucut parcalarının toplandığı yerdir. Gozden uzak ve mumkunse kapalı bir alandır. Cok sayıda olunun bulunduÄŸu, uzun sureli olaylarda bu alanın tercihen en yakın yerde bulunan soÄŸuk hava depoları veya alana getirilen soÄŸuk hava konteynerleri ile duzenlenmesi gerekir.
Özellikle büyük çaÄŸlı olaylarda etkilenen çalışanların normal hayatlarına dönüÅŸlerini kolaylaÅŸtırmak için kurulan
• Rehabilitasyon alanı: Uzun suren olaylarda, olay yerinin en gerisinde kurulan ve calışan personelin rehabilite edildiÄŸi, dinlendirildiÄŸi alandır. Bu alanın yerleÅŸim yerinin olayın kotu etkilerinden uzak ve guvenli bir yerde kurulması onem taşımaktadır.
Olay Yeri Çalışma Alanları
Buyuk caplı olaylarda olayı bir butun olarak yonetebilmek icin uc duzeyde hazırlık, planlanma ve mudahale yapılması gerekmektedir. Bunlar dıştan ice doğru halkalar veya ustten alta doğru seviyeler ile gosterilebilir.
• Operasyonel düzey alanı: Bu duzeyde olaya mudahale eden arama ve kurtarma, saÄŸlık ekipleri ve olaya ozel ekipler bulunur. Bu alana sadece kiÅŸisel guvenlik kıyafetleri olan gorevliler girebilir.
• Taktiksel düzey alanı : Bu duzeyde oncelikler doÄŸrultusunda olay yeri ile ilgili ve olay yerinin koordinasyonu ile ilgili kararlar alınır. Olay yeri acısından olay yeri yonetim merkezi, triaj ve tedavi alanları, lojistik alan, ambulans toplanma ve sevk alanları bu duzeyde yer alır.
• Stratejik düzey alanı: Bu duzeyde genel strateji, hedefler, oncelikler, destek ile ilgili kararlar alınır. Valilik Kriz Merkezi, Ä°l SaÄŸlık MudurluÄŸu Kriz Masası, Ä°l Ambulans Servisi, 112 KKM ve cevredeki hastaneler bu düzeydedir.
Özetleyecek olursak, karşılaÅŸtığımız vakanın büyüklüÄŸü ne olursa olsun olay ve olay yerinin iyi tanımlanması, mümkün olduÄŸunca hızlı ÅŸekilde ilgili kurumları bilgilendirme ve olay yerinde görev dağılımına riayet edilmesi büyük önem arzetmektedir. Bu yolla karşılaÅŸacağımız durumlarda hasta yararına ve etkin iÅŸleyiÅŸe maksimum katkı saÄŸlamamız mümkün olabilecektir.
OLAY YERÄ° YÖNETÄ°MÄ°
Acil saÄŸlık hizmetleri organizasyonunun ana gorevi, hastalanma ve yaralanma durumlarında, kiÅŸilere erken donemde gerekli acil tıbbi tedavinin sunulmasını saÄŸlamaktır. Gerekli acil tıbbi tedavi Özellikle hastane oncesi acil saÄŸlık hizmetlerinde pek çok farklı mekan olabilir ÖrneÄŸin bunlar ev, iÅŸyeri, sokak, karayolu vb diyebiliriz.
Olay Yeri Yönetimi Ä°çerisindeki Tanımlar;
Olay: Acil saÄŸlık hizmeti gereksinimi duyulan çoklu yaralanma ve hastalanma durumları
Olay Yeri: Olayın gercekleştiği yerdir.
Olay; çok kiÅŸinin etkilendiÄŸi besin zehirlenmesi, çoklu yaralanma ile karşılaÅŸtığımız bir trafik kazası yada onlarca kiÅŸiyi ilgilendiren bir su baskını olabilir.
Olay yeri ise; besin zehirlenmesinin olduÄŸu bir yatılı okul veya iÅŸyeri, trafik kazasının gerçekleÅŸtiÄŸi otoban, su baskınında etkilenen daÄŸ yamacına kurulu bir kasabanın tamamı olabilir.
Olay Yeri Yönetimi; olayı ve ÅŸartlarını deÄŸerlendirerek olaydan etkilenenlere en kısa surede ve etkin hizmet vermeye yonelik acil saÄŸlık hizmeti organizasyonudur.
​
Olay Yeri Yöneticisi; bir olay sonucu ortaya çıkan acil tıbbi tedavi ihtiyacını karşılamaya yonelik olarak, saÄŸlık ekiplerinin, malzemelerin, araçların etkili ve verimli kullanımını organize eden, diÄŸer kurumların olay yeri yoneticileri ile birlikte çalışan ve olay yerini saÄŸlık acısından yöneten yetkili kiÅŸidir.
Olay yeri yönetimi rastgele yapılamaz. Acil saÄŸlık hizmetlerinde gorevli personelin tamamının olay yeri yönetimini gercekleÅŸtirebilecek düzeyde eÄŸitim almış ve tatbikatlarla bilgilerini tutuma donuÅŸturmuÅŸ olmaları onemlidir.
Olay yeri yönetiminde aksaklığa engel olmak için yapılan çalışmalara deÄŸinecek olursak 5 konu başılığı altında toplayabiliriz.
Bunlar:
1. Alarm ve Reaksiyon Aşaması
2. Operasyon Aşaması
3. Toplanma ve Terk Aşaması
4. Değerlendirme Aşaması
5. EÄŸitim ve Tatbikat AÅŸaması’dır
1. Ä°lk olarak Alarm ve Reaksiyon AÅŸaması: Bu aÅŸamada aklımıza gelen ilk durum; Komuta Kontrol Merkezi’ne düÅŸen ilk çaÄŸrı ve bu çaÄŸrıya istinaden olayı deÄŸerlendirerek etkin müdahalenin yapılabilmesi için gerekli iÅŸlemleri gerçekleÅŸtirmek ve bu iÅŸlemi sürdürmektir. Acil saÄŸlık hizmeti gereksinimi doÄŸrultusunda olay bildirimi ile baÅŸlayan alarm ve reaksiyon aÅŸamasında; olay yeri yönetimi 112 KKM’nin sorumluluÄŸundadır. Olay yerine saÄŸlık ekibi ulaÅŸtıktan sonra olay yeri yönetimini, bu ekibin ekip sorumlusu üstlenir ve yürütür.
112 KKM olay yeri yönetimi sırasında;
-Olayı doğrular,
-Olay hakkında ayrıntılı bilgi edinir.
Burada olay yeri hakkında ayrıntılı bilgi almak önemlidir. Komuta Kontrol Merkezi (KKM); Olay yeri güvenliÄŸini ve ikinci bir olayın olma ihtimalini düÅŸünmelidir. Etkilenen bölge hakkında bilgi edinmek ve kiÅŸi sayısını bilmek de yine önemlidir. Etkilenen bölge belirlenirse olay yerine yönlendirilecek saÄŸlık ekiplerine bu bilgi verilerek sıcak alana girmemeleri söylenebilir. Yine kiÅŸi sayısı öÄŸrenilmeye çalışılır ve buna göre olay yerine yeterli sayıda ekip yönlendirilerek etkin saÄŸlık hizmeti sunma ilkesini tamamlamaya çalışır. Yine etkilenen bölgeye kolay ulaşılabilecek ulaşım yolları hakkında ayrıntılı bilgi almaya çalışır. Bu alınan bilgi sayesinde bölgeye daha hızlı kolay ve güvenli bir ÅŸekilde ulaşılmasını saÄŸlar.
-KKM Olayın özelliÄŸine göre acil saÄŸlık ekipleri dışında gereksinimleri belirleyerek duruma özgü diÄŸer kurum ve kuruluÅŸlar ile iletiÅŸime geçer. EÄŸer deÄŸerlendirilen olay bir yangın ise itfaiye ile, KBRN vakası ise Umke ve AFAD ile iletiÅŸime geçer. Olay yerinde çalışabilecek iÅŸbirlikçi kurum ve kuruluÅŸlar duruma özgü olmakla beraber emniyet ekipleri, askeri ekipler vb. de olabilir.
-KKM olan olay ile ilgili Üst yöneticilere oluÅŸan bilgi verir.
-Olay ile ilgili kayıtları tutarak ilgili birimler olan Ä°l Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi ve SaÄŸlık Bakanlığı SaÄŸlık Afet Koordinasyon Merkezi’ne iletir.
Komuta Kontrol Merkezinde bu iÅŸleyiÅŸ yürütülürken Acil SaÄŸlık Ekipleri Olay yerine ulaşır olay yeri yönetimini devralır ve 2.aÅŸama olan operasyon aÅŸaması aktif hale gelir.
2. Operasyon AÅŸaması: Operasyon aÅŸamasında 112 KKM tarafından gorevlendirilerek olay yerine ulaÅŸan ilk ekibin olay yeri yönetiminin aksamaması için yerine getirmesi zorunlu durumlar:
a- Olay yeri güvenliÄŸinin deÄŸerlendirilmesi,
b- Olaya yol açan mekanizmanın deÄŸerlendirilmesi,
c- Hasta sayısının saptanması,
d- Triaj ve tedavi,
e- Olayda ek kaynak gereksiniminin saptanması.
a- Ä°lk olarak Olay Yeri GüvenliÄŸini DeÄŸerlendirilmesi:
Olay yerinde olay yeri guvenliÄŸinin deÄŸerlendirilmesi ve gerekli guvenlik tedbirlerinin alınması her zaman olduÄŸu gibi öncelikli yaklaşım olmalıdır. Ortamda calışmayı etkileyen koÅŸullardan en onemlisi tehlike varlığıdır.
ÖrneÄŸin; Yangın alanında öncelikli tehlikeler. Isı, duman, gazlar, patlama, çökme ve parca düÅŸmesidir. Burada olay yeri yöneticisi tarafından olay yeri güvenliÄŸi iyi deÄŸerlendirerek sıcak alana girilmesini engellemelidir. Bu olayların bir çoÄŸu adli vaka olacağından dolayı adli vakalara yaklaşım açısından da dikkat edilmelidir.
Dikkat edilmesi gereken durumlardan konuÅŸacak olursak;
• Olay yeri müdahale sırasında bozulduysa olay yerinin ilk hali ve olay yerinde yapılan calışmalar hakkında olay yeri inceleme ekiplerine bilgi verilmelidir.
• Tıbbi zorunluluk dışında, ateÅŸli silah kullanılan olaylarda ÅŸahsın el ve bilekleri temizlenmemeli,
temizlenme zorunluluÄŸu oluÅŸmuÅŸsa temizlemede kullanılan pamuk, spanç gibi malzemeler korunarak emniyet gorevlilerine teslim edilmek üzere poÅŸete konularak muhafaza edilmelidir.
• Åžahsın uzerindeki elbisede bulunan çekirdek giriÅŸ deliÄŸinin olduÄŸu bölge kesilmemeli ve yırtılmamalıdır.
• Hastaneye nakledilen yaralının elbisesi müdahale esnasında çıkarılmışsa bir muhafaza icine yani konarak(poÅŸet, kağıt torba) hastane polisine teslim edilmelidir.
• Yaralı ÅŸahıslar taşınırken uzerlerinde (ceplerinde) kıymetli eÅŸya, para veya cek senet gibi malzeme
ve evraklara, ayrıca suc aleti olabilecek delillere dikkat edilerek delil özelliÄŸinin korunmasına özen gösterilmelidir.
• Ölen ÅŸahısların durumu ile ilgili ÅŸüpheli olum olup olmadığı kesinleÅŸmeden ölen ÅŸahsın yakınlarına veya ucuncu kiÅŸilere bilgi verilerek diyaloÄŸa girilmemelidir.
• Olay yerinde rasgele hareket edilmemeli , delil kirlenmesi ve yok olmasına meydan vermemek icin olay yerinde çok hareket edilmemeli, zorunlu tıbbi müdahale dışında ortam korunmalı ve olay yeri iÅŸaretlenerek giriÅŸ çıkışların ve müdahalenin daha az delil bulunan alandan yapılmasına dikkat edilmelidir .
• Tıbbi müdahale bittikten sonra tıbbi atık ve malzemeler ortamdan uzaklaÅŸtırılmalı, olay yerinde mudahale eden ekibe ait malzeme ve yanlışlıkla delil olarak deÄŸerlendirilebilecek materyal bırakılmamalıdır
Olay yerinin güvenliÄŸini deÄŸerlendirdikten sonra Olaya yol açan mekanizmayı da deÄŸerlendirmeliyiz.
​
b- Olaya yol acan mekanizmanın deÄŸerlendirilmesi: olay yerinde tıbbi yardımı etkileyecek onemli ipuçları elde edilebilir. Buradaki en onemli unsur, toplam hasta sayısının belirlenmesidir.
ÖrneÄŸin, kaza sırasında sürüklenen araçtan bazı yaralılar dışarı fırlayabilir ve ilk anda fark edilmeyebilir. Araçtaki darbe izleri
yanında, kan ve doku izleri toplam yaralı sayısı ve yaralıların durumunun ağırlığı hakkında fikir verebilir. Bir çok olayda ilk anda anlaşılamasa da acil durumların nedenleri arasında ihmal veya kasıt yer almaktadır. Bu nedenle tüm olaylarda ihmal veya kasıt olabileceÄŸi, yani adli boyutu da dikkate alınmalıdır. KiÅŸi haklarının korunabilmesinin, ortamdan saÄŸlanacak delillere baÄŸlı olduÄŸu unutulmamalıdır ve buna göre davranılmalıdır.
Olaya yol açan mekanizmayı deÄŸerlendirdikten sonra Hasta ve yaralı sayısını saptamalıyız.
c- Hasta ve yaralı sayısını saptaması: Olaydan etkilenmiÅŸ hastaların sayısını belirlerken, olay yerine sevk edilecek personel ve araç sayısını da belirleyeceÄŸinden ilk andan itibaren bu sayının doÄŸru bir ÅŸekilde saptanmasına ihtiyac vardır. Özellikle çok sayıda hastanın olduÄŸu durumlarda farklı alanlardan gelen hasta sayılarının olay yeri yoneticisinde toplanması ve bu bilgilerin tekrar doÄŸrulanmasında yarar vardır. Mükerrer sayılar, doÄŸruluÄŸu ÅŸupheli bilgiler yanlış planlamalara sebep olabilir. Bilgi kirliliÄŸi oluÅŸmaması açısından olay yerindeki hasta sayısı, olay yeri yoneticisi tarafından tespit edilerek doÄŸrulanmalı, olay yerinde bulunan emniyet birimlerinin yoneticileri ile hemfikir olunarak 112 KKM veya ust yoneticilere iletilmelidir. EÄŸer çeÅŸitli nedenlerle olay yerindeki hasta sayısı o an icin tespit edilememiÅŸse olay yerinde bulunan diÄŸer ekiplerin yoneticileri ile birlikte belirlenen tahmini bir sayı verilebilir.
d- Triaj ve tedavi: Hasta ve yaralıların sayısını belirlerken Triaj ve tedavi organizasyonunu yapmalıyız:
Hastaların yaralanma ciddiyetlerine göre sınıflandırılması ve tedavi önceliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılan triaj, secme ve ayırma anlamına gelir. Çok sayıda yaralının geniÅŸ bir alana dağıldığı durumlarda alan ikiye veya üçe bölünerek birden fazla ekiple bu iÅŸlem yapılabilir. Triajı yapılan hastalar tedavi ekipleri tarafından triaj kodlarına uygun guvenli alanlara taşınmalı ve ambulans ile nakilleri yapılana kadar gerekli tıbbi tedavileri bu alanda yapılmalıdır. Gunumuzde olay yerinde hızlı triaj ve tedavi icin triaj kartları yerine bileÄŸe takılan renkli ÅŸeritler, tedavi cadırları yerine triaj koduna uygun renkte yere serilen dayanıklı yer ortuleri kullanılmaktadır.
Olay yerinde tıbbi stabilizasyonu sağlanan hastalar kayıt altına alındıktan sonra, triaj kodundaki aciliyet derecesine ve tıbbi durumuna uygun kara veya hava ambulansı ile hastanelere hızla nakledilmelidir.
e- Olayda ek kaynak gereksiniminin saptanması:
Olay yerine girildiği andan itibaren gerekli olacak ek kaynak gereksinimlerini saptamalıyız.
Ek saÄŸlık personeline, ambulans ve ekipmana, saÄŸlık ekipleri yanında polis, itfaiye, arama kurtarma ekiplerine gereksinim olup olmadığının deÄŸerlendirilmesi gereklidir. Ek kaynak gereksinimi varsa bu iÅŸlem, olay yerine ulaÅŸan ilk saÄŸlık ekibi sorumlusu tarafından yapılmalıdır. 112 KKM bu bilgiye göre olay yerine en yakın ambulans ekiplerini olay ile ilgili bilgilendirerek bölgeye sevk eder. Gerekli polis, itfaiye ve arama kurtarma ekipleri icin de ilgili merkezlere bilgi vererek talepleri iletir.
ÖrneÄŸin karayolu uzerinde oluÅŸan birden fazla yaralının olduÄŸu bir olaya müdahale icin gorevlendirilen saÄŸlık ekibi, olay yerine ulaÅŸtığı zaman ilk aÅŸamada kiÅŸisel koruyucu giysi ve malzemelerini kullanacak, ambulansı olay yerine en yakın guvenli bir yere park edecek, emniyet birimleri yoksa yol guvenliÄŸini saÄŸlamak üzere iÅŸaretleme yapacak, ikinci aÅŸamada olayın nasıl meydana geldiÄŸini ve olaydan etkilenenlerin sayısını öÄŸrenmeye çalışacak, ucuncu aÅŸamada yaralıların tıbbi önceliÄŸi icin triaj iÅŸlemine baÅŸlayacak, son aÅŸamada da ek kaynak gereksinimini belirleyerek 112 KKM’den talep edecektir.
112 KKM tarafından gorevlendirilen ilk saÄŸlık ekibi olay yerine ulaşınca ekip lideri daha yetkili bir yonetici gelene kadar olay yeri yoneticiliÄŸini üstlenir. Genellikle yönetim sürekliliÄŸinde aksamalara yol acmamak icin, olay yeri yoneticiliÄŸini üstlenmiÅŸ kiÅŸinin olay sonuna kadar yoneticiliÄŸinin devam etmesi esastır. Ancak afet gibi ozellikli durumlarda veya olay yeri yoneticiliÄŸini ustlenen personelin yeterli deneyiminin olmadığı durumlarda olay yeri yoneticiliÄŸini deneyimli bir kiÅŸi devralabilir.
Olay yerine ulaÅŸan ilk saÄŸlık ekibinden sonra olay yerine gelecek butun saÄŸlık ekipleri olay yeri yoneticisinin direktifleri doÄŸrultusunda hareket ederler. Olay yeri yoneticisinin izni olmadan olay yeri icine girip triaj iÅŸlemi, acil tıbbi tedavi veya ambulansla nakil iÅŸlemlerini yapamazlar. Bu tur iÅŸ ve iÅŸlemlerin gorev dağılımını olay yeri yoneticisi yapar. Olay yeri yönetiminde kaosa, dolayısıyla önlenebilir olum ve sakatlıklara neden olabilen en büyük hata, olay yerine ulaÅŸan ilk ambulansın yaralı bir hastayı alıp olay yerinden uzaklaÅŸmasıdır. Bu nedenle olay yeri yönetimi icin temel ilke, “olay yerine ilk ulaÅŸanın olay yerinden en son ayrılacağı” ilkesidir.
Az önce saÄŸlıkçı bir olay yeri yoneticisinden beklenen olaÄŸan gorev akışı belirttik. Ancak çoÄŸu zaman bu akış kesintiye uÄŸrar. Çünkü guvenlik, itfaiye, arama kurtarma gibi farklı birimlerin bir arada çalışması ve farklı calışma alışkanlıkları koordinasyon sorunlarına yol acabilir. Yine olayla ilgili yeterince acık olmayan ilk bilgilere göre hareket eden 112 KKM ve gorevli saÄŸlık ekipleri her zaman olay yerinde sürprizlerle karşılaÅŸabilirler. Bu yüzden olay yeri yoneticisinin olay yerinde gorev akışını bozabilecek durumlar karşısında çözüm üretecek bilgi ve deneyiminin olması gerekir.
Olay Yeri Yöneticisinin Görev Akışını Sıklıkla Aksatan Durumlar ve Bu Durumlarda Olay Yeri Yöneticisi Tarafından Alınması Gereken Önlemler:
a) 112 KKM tarafından kendisine bildirilen olayla karşılaşılan olay arasında farklılık var ise olay yerine
ulaÅŸan saÄŸlık ekibi durumu derhal 112 KKM’ye bildirmelidir.
b) 112 KKM olayla ilgili ambulans gorevlendirmesi yanında guvenliği sağlamak uzere emniyet
birimlerine de haber verir. Olay yerine ulaşıldığında emniyet birimleri henuz ulaÅŸmamış ise ve olay yerine ulaÅŸan ilk ambulansın sorumlusu, olay yerinin guvenli olmadığını duÅŸunuyorsa, 112 KKM’ni bilgilendirerek müdahaleyi emniyet birimleri gelip gerekli önlemleri alıncaya kadar ertelemelidir. Bu durumda ambulans, olay yerini gorecek ancak riskle karşılaÅŸtığında olay yerinden uzaklaÅŸabilmesine olanak verecek bir konum ve mesafede tutulmalıdır.
c) BaÅŸta trafik kazaları olmak üzere saÄŸlık ekibi ile emniyet biriminin birlikte calışmasını gerektiren durumlarda;
* Trafik Kazalarında: emniyet birimleri olay yerine henüz ulaÅŸmamışlarsa ve olay yerinde trafik guvenliÄŸi dışında bir guvenlik açığı bulunmuyorsa, guvenlik ekipleri gelinceye kadar olay yeri guvenliÄŸi saÄŸlanmalıdır. Olay yeri yöneticisi güvenlik birimlerinin olay yerine ulaÅŸmadıkları bilgisini 112 KKM’ye iletmelidir.
- Ambulans trafik guvenliÄŸini aksatmayacak ÅŸekilde tepe lambaları ve flaÅŸörleri açık bicimde olay yerinde bekletilerek olası ek kazalara karşı önlem alınır. Olay trafik kazası ise kazaya uygun mesafede ve yerde park edilmesi onemlidir. Olay yerinde polis veya itfaiye aracının varlığına göre ambulansın park edilmesi gerekmektedir.
* Açık ÅŸerit olan bir yolda, tehlikeli madde taşımayan ve sıkışmasız çoklu trafik kazası olduÄŸunda; olay yerine polis, itfaiye yada diÄŸer kurumlardan önce ulaÅŸtıysanız, kaza alanından 2 ambulans boyu arka tarafta ve aynı ÅŸeritte olacak ÅŸekilde park edilerek bloklama yapmalısınız. Kazayı belli edecek koniler ambulansın arkasına yerleÅŸtirilmelidir. Ambulansın arkasına yerleÅŸtirilmesi gereken konileri , hız limitinin yarısı kadar metre olucak mesafede yerleÅŸtirmeliyiz. Koniler arasındaki mesafe en fazla 25 metre olmalıdır. YerleÅŸtirilecek koniler, akan trafiÄŸi boÅŸ olan ÅŸerite yönlendirecek ÅŸekilde yerleÅŸtirilmelidir.
* Açık ÅŸerit olmayan bir yolda, tehlikeli madde taşımayan ve sıkışmasız çoklu trafik kazası olduÄŸunda; ambulans kazanın olduÄŸu bölümden giriÅŸ yapılmışsa kaza alanından 2 ambulans boyu arka tarafa park edilerek bloklama yapmalısınız. Kazayı belli edecek koniler ambulansın arkasına yerleÅŸtirilmelidir. Ambulansın arkasına yerleÅŸtirilmesi gereken konileri , hız limitinin yarısı kadar metre olucak mesafede yerleÅŸtirmeliyiz. Koniler arasındaki mesafe en fazla 25 metre olmalıdır. YerleÅŸtirilecek koniler, tüm ÅŸeritleri kapatıcak ÅŸekilde yerleÅŸtirilmelidir.
* EÄŸer kazaya ters yönden ulaÅŸtıysak, önce ambulansı saÄŸda ÅŸerite almalıyız daha sonra da ambulansı güvenli ÅŸekilde sol ÅŸeride alarak park etmeliyiz. Ambulansımız tek ÅŸeridi kapatmalıdır. Ambulansın arkasına yerleÅŸtirimesi gereken konileri , hız limitinin yarısı kadar metre olucak mesafede yerleÅŸtirmeliyiz. Koniler arasındaki mesafe en fazla 25 metre olmalıdır.
* Çoklu, sıkışmalı yada sıkışmasız trafik kazalarında, kazaya karışan araçlar tehlikeli madde taşımıyor ise;
- Ambulans ekibi ilk ekip olarak gelip konuÅŸlandıktan sonra araçta müdahale edebilmek icin kontak kapatılır, el freni çekilir, can guvenliÄŸi sorunu yoksa triaja baÅŸlanır.
- EÄŸer olay yerine emniyet ve itfaiye gelmiÅŸ ise guvenlik tedbirlerini almak, araca müdahale edilebilecek guvenli ortamı saÄŸlamak bu ekiplerin gorevidir. Ä°tfaiye ve saÄŸlık ekibi aynı anda geldi ise olay yeri guvenliÄŸinin saÄŸlanması itfaiyenin gorevidir.
* Tehlikeli madde taşıyan sıkışmalı yada sıkışmasız coklu trafik kazalarında; yönetim AFAD ekipleri tarafından yapılır. Acil saÄŸlık ekipleri AFAD’ın belirlediÄŸi soÄŸuk alanda beklerler.
- Olay yerinin guvenli hale getirilmesi icin gerekirse ışık, lobut ve benzeri malzemeler ve iÅŸaretlemeler kullanılmalı, güvenlik bandı ile olay yeri alanı çevrilmelidir. Kaza alanı incelenmeli ve guvenlik sorununa yol açabilecek durumlar tespit edilerek 112 KKM’den ek yardım istenmelidir.
3. Toplanma ve Terk AÅŸamasına: Operasyon AÅŸaması sonrasında Toplanma ve Terk AÅŸamasına geçmeliyiz: Olay yerindeki hastalara tıbbi mudahalenin yapılması nakillerinin gercekleÅŸtirilmesi ve olay yerindeki saÄŸlık tehditlerinin ortadan kalkması sonrasında yani olayın sonlanması ile toplanma ve olay yerini terk aÅŸamasına geçmeliyiz.
​
Olay yeri yöneticisi, 112 KKM’nin gerekli izni vermesinden sonra olayda görevli saÄŸlık ekiplerinin tamamının olay yerinden ayrılmalarını saÄŸlar. Bu ekiplerin ayrılışından sonra olay yerinde herhangi bir arac, gerec ve malzeme bırakıp bırakmadığını kontrol eder. Bu aÅŸamadan sonra olay yerinde birlikte gorev yapılan emniyet ve diÄŸer ekipleri bilgilendirerek olay yerinden ayrılır.
4. Olayı DeÄŸerlendirme AÅŸaması: Bu aÅŸama ozellikle afetler ve sık karşılaşılmayan acil durumlar icin onemlidir. Olay sonrasında olayda gorev alan yonetim ekibi ve diÄŸer ekipler deÄŸerlendirme toplantısında bir araya gelerek goruÅŸlerini paylaşırlar. Gerekli görüldüÄŸü takdirde, olayda gorev alan ekiplerle geri bildirim toplantıları duzenlenerek ya da yaÅŸanan sorunlar yazılı olarak istenerek, edinilen deneyimler kalıcı hale getirilebilir. Bunun yanında olayda gorev alan personelin psikolojik etkilenme olasılıkları dikkate alınarak gerektiÄŸinde psikolojik destek saÄŸlanmalıdır.
5. Eğitim ve Tatbikat Aşaması:
Değerlendirme toplantısı sonuc ve onerileri dikkate alınarak,
benzer olaylara yaklaşım planlarında duzeltmeler yapılmalıdır. Yapılan düzeltmeler doÄŸrultusunda da hazırlık ve eÄŸitim calışmaları yapılmalıdır. Gercek olaylardan ve yaÅŸanılan deneyimlerden yararlanılarak düzenlenen eÄŸitim ve tatbikatlar, yapılan hazırlıkların gözden gecirilmesi, verilen eÄŸitimlerin sınanması ve uygulamaların pekiÅŸtirilmesi icin gereklidir. Ayrıca tatbikatların personel arası iletiÅŸimi ve motivasyonu arttırıcı ikincil yararları da vardır.